સૂરજ કચરાનો ઢગલો વીણી રહ્યો હતો. અચાનક એની નજર એક સિગારેટના ઠૂંઠા પર પડી. એણે એને લીધું અને એક ઊંડો શ્વાસ લીધો. એણે તરત જ સિગારેટ સળગાવી અને ધીમે ધીમે પીવા લાગ્યો. કચરો વીણવાનું કામ આમેય થાકવાળું અને કંટાળાજનક હતું, પણ સિગારેટ પીવાથી એને થોડી રાહત મળી.
થોડા મહિના પછી, સૂરજને મોઢામાં અંદરના ભાગમાં એક નાનકડું ચાંદું પડ્યું. એને લાગ્યું કે એ તો સામાન્ય વાત છે અને થોડા દિવસમાં એ સારું થઈ જશે. પણ ધીમે ધીમે ચાંદું મોટું થવા લાગ્યું અને એમાંથી લોહી પણ નીકળવા લાગ્યું. એની ચિંતા વધી, એટલે એણે એની પત્નીને આ વાત જણાવી. એની પત્નીએ સૂરજને ડોક્ટરને બતાવવાની સલાહ આપી.
ડોક્ટરે સૂરજની તપાસ કરી અને એને કહ્યું કે એને મોઢાનું કેન્સર છે. આ સાંભળીને સૂરજ અને એની પત્નીના પગ નીચેથી જમીન સરકી ગઈ. ડોક્ટરે જણાવ્યું કે આ કેન્સરનું મુખ્ય કારણ સિગારેટ અને તમાકુનું સેવન છે. ડોક્ટરે સૂરજને સમજાવ્યું કે તમાકુમાં રહેલા નિકોટિન, ટાર અને કાર્બન મોનોક્સાઇડ જેવા ઝેરી તત્વો કેન્સરનું કારણ બને છે. આ તત્વો માત્ર મોઢાનું જ નહીં, પરંતુ ફેફસાં, ગળા, અન્નનળી અને કિડનીનું પણ કેન્સર કરી શકે છે.
સૂરજને તરત જ સિગારેટ છોડવાનું કહેવામાં આવ્યું. શરૂઆતમાં એના માટે આ ખૂબ જ મુશ્કેલ હતું, પણ જ્યારે એણે કેન્સરની ભયંકરતા જોઈ ત્યારે એણે સિગારેટથી દૂર રહેવાનો પાકો નિર્ણય લીધો. કેન્સરની સારવાર ખૂબ જ પીડાદાયક અને ખર્ચાળ હતી. સૂરજ અને એની પત્નીએ બધી બચત સારવાર પાછળ વાપરી નાખી.
સારવાર પછી સૂરજ થોડો સાજો થયો, પણ એની શારીરિક શક્તિ બહુ ઓછી થઈ ગઈ હતી. એણે આખા ગામમાં તમાકુ અને સિગારેટના નુકસાન વિશે લોકોને જાગૃત કરવાનું શરૂ કર્યું. એની વાર્તા સાંભળીને ઘણા લોકોએ તમાકુનું સેવન છોડી દીધું. સૂરજની વાર્તા એ વાતનો પુરાવો બની કે તમાકુ જીવન નષ્ટ કરે છે. એણે લોકોને સમજાવ્યું કે, જો આજે નહીં છોડીએ, તો આવતીકાલે જીવન છોડવું પડશે.
આ વાર્તા એ યાદ અપાવે છે કે આપણે તમાકુ અને એનાથી થતી ભયંકર બીમારીઓ વિશે સજાગ રહેવું જોઈએ. આરોગ્યપ્રદ જીવનશૈલી અપનાવીએ અને તમાકુના વ્યસનથી દૂર રહીએ, જેથી આપણે અને આપણો પરિવાર સુરક્ષિત રહી શકીએ.