આઝાદીની ચળવળના ઈતિહાસમાં, અસંખ્ય નામી-અનામી શહીદોના બલિદાનની ગાથાઓ લખાયેલી છે. એમાંની એક અનોખી ગાથા છે ગુજરાતના એક નાના ગામમાં રહેતા એક સામાન્ય યુવાન મોહનની. મોહન ખૂબ જ સાધારણ પરિવારમાંથી આવતો હતો. તેના પિતા ખેડૂત હતા અને માતા ગૃહિણી. નાનપણથી જ મોહનને દેશભક્તિના સંસ્કારો મળ્યા હતા. ગામમાં જ્યારે પણ આઝાદીની લડતના સમાચાર આવતા, મોહન અને તેના મિત્રો ખૂબ ઉત્સાહિત થઈ જતા.
સંઘર્ષની શરૂઆત
એક દિવસ ગાંધીજીનો અહિંસક અસહકાર આંદોલનનો સંદેશો ગામમાં પહોંચ્યો. ગાંધીજીએ વિદેશી વસ્તુઓનો બહિષ્કાર કરીને સ્વદેશી અપનાવવાની હાકલ કરી હતી. મોહનને આ વાત ખૂબ સ્પર્શી ગઈ. તેણે પોતાના ઘરેથી જ શરૂઆત કરવાનું નક્કી કર્યું. તેના ઘરમાં પડેલા વિદેશી કાપડના કપડાં તેણે ભેગા કર્યા અને ગામના ચોકમાં બધાની હાજરીમાં તેની હોળી કરી. તેના આ પગલાથી ગામના અન્ય યુવાનો પણ પ્રેરિત થયા અને ધીમે ધીમે આખું ગામ આ ચળવળમાં જોડાઈ ગયું.
આ આંદોલન સરળ નહોતું. અંગ્રેજ સરકારનો અત્યાચાર વધી રહ્યો હતો. મોહનના પિતાને ખેતીમાં નુકસાન થયું, કારણ કે સરકારે તેમની પર વધારે ટેક્સ નાખ્યો હતો. મોહનને પણ ઘણી વાર અંગ્રેજ સૈનિકો દ્વારા ધમકીઓ મળી, પણ તેણે હિંમત ન હારી. તે ગામના લોકોને એકઠા કરીને સભા કરતો, જ્યાં તેઓ આઝાદી માટે લડવાની પ્રતિજ્ઞા લેતા.
આત્મસમર્પણ અને શહાદત
એક દિવસ મોહનને અંગ્રેજ સરકાર વિરુદ્ધ એક મોટી સભાનું આયોજન કરવા બદલ પકડી લેવામાં આવ્યો. તેને જેલમાં પૂરવામાં આવ્યો, જ્યાં તેને અમાનુષી અત્યાચાર સહન કરવા પડ્યા. જેલની કોટડીમાં પણ તેની દેશભક્તિ ઓછી ન થઈ. તે જેલના અન્ય કેદીઓને પણ આઝાદી માટેની લડાઈમાં જોડાવા માટે પ્રેરણા આપતો. જેલમાંથી છૂટ્યા બાદ, મોહન વધુ મજબૂત બનીને બહાર આવ્યો.
1942 માં જ્યારે "ભારત છોડો આંદોલન" શરૂ થયું, ત્યારે મોહને પોતાની શક્તિ લગાવી દીધી. તેણે ગામના યુવાનોને સંગઠિત કર્યા અને અંગ્રેજ સરકારના કચેરીઓનો વિરોધ કરવાનું શરૂ કર્યું. એક દિવસ, એક શાંતિપૂર્ણ રેલી દરમિયાન, અંગ્રેજ સૈનિકોએ અચાનક ગોળીબાર શરૂ કર્યો. આ પરિસ્થિતિમાં પણ મોહને હિંમત ન હારી. તે આગળ ધસીને એક યુવાનને બચાવવા ગયો, અને તે ગોળીનો શિકાર બન્યો. મોહન દેશ માટે શહીદ થયો, પણ તેની શહાદત વ્યર્થ ન ગઈ.
આઝાદીનો સૂર્યોદય
મોહનના બલિદાને ગામના અને આજુબાજુના લોકોમાં એક નવી ચેતના જગાવી. લોકો વધુ ઉત્સાહ અને જુસ્સા સાથે આઝાદીની લડાઈમાં જોડાયા. મોહનના ગામના લોકોએ એક અનોખી પ્રતિજ્ઞા લીધી કે જ્યાં સુધી દેશને આઝાદી નહીં મળે, ત્યાં સુધી તેઓ શાંત નહીં બેસે. આખરે, 15 ઓગસ્ટ, 1947 ના દિવસે, ભારત આઝાદ થયો. જ્યારે ગામના ચોકમાં તિરંગો ફરકાવવામાં આવ્યો, ત્યારે આખું ગામ "મોહન અમર રહો" ના નારા સાથે ગુંજી ઉઠ્યું.
આજે પણ, જ્યારે આપણે 15 મી ઓગસ્ટની ઉજવણી કરીએ છીએ, ત્યારે આપણે મોહન જેવા અનેક નાયકોના બલિદાનને યાદ કરીએ છીએ, જેમણે પોતાની જાતને દેશ માટે સમર્પિત કરી દીધી. તેમની વાર્તા આપણને એ શીખવે છે કે આઝાદી કોઈ એક વ્યક્તિ કે નેતાની દેન નથી, પરંતુ તે અસંખ્ય સામાન્ય લોકોના અસામાન્ય બલિદાનનું પરિણામ છે. આઝાદીની જ્યોતને પ્રજ્વલિત રાખવાની જવાબદારી આપણી છે.
આ પ્રેરણાદાયક વાર્તા પરથી તમને શું શીખવા મળ્યું?